Prawdopodobnie słyszałaś/eś kiedyś o 5 elementach (w medycynie chińskiej nazywa się je żywiołami) i tzw. 3 humorach. Osobiście nie przepadam za tym słowem, wolę „energia”, bo lepiej oddaje, o co wy tym wszystkim chodzi i w kolejnych postach będziemy się go trzymać. Po tybetańsku nazywają się one nyespa, czyli bolączki. Każdy z nas posiada w swoim ciele trzy absolutnie kluczowe dla funkcjonowania naszego ciała systemy. Lung/wiatr, to nasza energia, emocje, ruch ciała i wszystko, co porusza się wewnątrz ciała. Tripa/żółć, to ogień trawienny, fizyczne ciepło itd. Peken/flegma, to nasze płyny ustrojowe, nawilżenie ciała itp. Jeżeli te 3 energie są w równowadze, to jesteśmy zdrowi. Jeśli któryś z nich dominuje nad pozostałymi, to będziemy mieli symptomy choroby.
Pięć elementów
Jeśli rozejrzysz się dookoła, to zobaczysz, że cały świat zbudowany jest z 5 elementów. Mamy ziemię, skały — element ziemi; rzeki, deszcz, czy choćby wodę w kranie — element wody. Świeci słońce, mamy ciepły kaloryfer, kominek albo możemy rozpalić ognisko, to element ognia. Czasem wieje wiatr, jeżdżą samochody, płynie prąd, mamy internet — to wszystko ruch, czyli element wiatru. No i powietrze wokół nas, czy choćby przestrzeń kosmiczna — to element przestrzeni.
Podobnie zbudowani jesteśmy my ludzie oraz zwierzęta i rośliny. Otrzymujemy 5 elementów od naszych rodziców, w akcie zapłodnienia.
- Element ziemi tworzy nasze ciało — mięśnie i kości. Zapewnia nam stabilność.
- Element wody to płyny w naszym ciele, ale także ruch, oraz to, że komórki naszego ciała łączą się ze sobą.
- Element ognia to ciepło naszego ciała, ogień trawienny, ale także regeneracja organizmu. Już Abhidharmakosia pisze, że życie to ciepło. Kiedy nie ma elementu ognia, następuje zgon.
- Element wiatru to nasza energia, ruch ciała i wszystkiego w ciele. To menedżer naszego organizmu. Odpowiada za ruch organów np. bicie serca, za przesuwanie się pokarmu, za wydalanie, ruch płynów (np. krwi) w naszym ciele, a w końcu za nasze emocje.
- Element przestrzeni przenika wszystkie elementy, daje nam przestrzeń do rozwoju, a w ciele wypełnia wszystkie puste miejsca.
5 elementów jest kluczowych dla naszego życia. Jeśli, któryś z elementów byłby nieobecny w płynach reprodukcyjnych naszych rodziców, nie doszłoby do zapłodnienia i nie pojawilibyśmy się na świecie.
Trzy nyespa, czyli energie rządzące naszym ciałem
Kiedy zaczynamy się rozwijać w łonie matki, 5 elementów przekształca się w trzy nyespa (chociaż na tym etapie tybetańscy lekarze określają je, jako “duła”) — energie rządzące naszym ciałem. Ziemia i woda to Peken/flegma. Element ognia to Tripa/żółć, a wiatru to Lung/wiatr. Przestrzeń wypełnia wszystkie „rurki” i otwory w naszym ciele.
Charakterystyka naszego ciała (tyb. rangzhin) zależy od tego, co otrzymaliśmy od naszych rodziców – ich konstytucji, tego, co jadła nasza mama, i jakie towarzyszyły jej emocje, gdy była z nami w ciąży itd. Rodzimy się z pewną określoną charakterystyką i jest ona z nami przez całe życie. Tybetańscy lekarze wyróżniają 7 typów ciała. Trzy typy “czyste” i cztery mieszane. Kolejno:
- Lung / wiatr (lung gi rangzhin) — typ, w którym dominuje element wiatru
- Tripa / żółć (tripé rangzhin)— z dominującym elementem ognia
- Peken / flegma (peken rangzhin) — z dominującym elementem wody, a tak naprawdę wody i ziemi, ale ta pierwsza sprawia więcej kłopotów).
- Lung + Tripa (lungtri rangzhin)
- Lung + Peken (pelung rangzhin)
- Peken + Tripa (petri rangzhin)
- Lung + Peken+Tripa (düpé rangzhin)— najbardziej zrównoważony i najrzadszy z typów.
Jak się domyślasz, osoby należące do typów mieszanych będą miały dominujące cechy dwóch albo trzech nyespa. Na przykład Tripa z Lungiem będzie bardziej ciepła niż sama Tripa. Lung z Pekenem, będzie dużo zimniejszy niż sam Peken. Peken z Tripą — będzie bardziej zrównoważony niż każdy z nich z osobna. Jaki masz typ ciała, możesz dowiedzieć się, robiąc test.
Na różnych etapach życia podlegamy wpływom różnych elementów zewnętrznych: pory roku, pory dnia, miejsce, w którym mieszkamy. Również niewłaściwa dieta czy nawyki żywieniowe mogą zakłócić równowagę w naszym ciele. Dobra wiadomość jest taka, że każdego dnia możemy dbać o to, by być w równowadze.
Sekretem dobrego zdrowia jest zrozumienie, w jaki sposób te siły wpływają na nas i jak musimy dostosować nasze zachowania, aby zachować równowagę, bo równowaga to zdrowie. Musimy nieustająco dostosowywać się do zmieniających się okoliczności.
Dlaczego to takie ważne?
Jak już wiesz, te 3 energie: Lung, Tripa, Peken kontrolują wszystkie funkcje naszego ciała. O zdrowiu mówimy wtedy, jeżeli są one w równowadze. Jak pisałam wcześniej, rodzimy się zazwyczaj z jedną lub dwoma nyespa, które dominują w naszym ciele. Jeśli przykładowo jesteś typem lungowym, to oznacza to, że w Twoim ciele dominuje energia wiatru. Takie osoby są zazwyczaj szczupłe i energiczne. Szybko się uczą, są wysoce kreatywne, wielozadaniowe, życzliwe, elastyczne, ciągle w ruchu. Ich nastrój w dużym stopniu zależy od pogody, ludzi wokół nich i spożywanych pokarmów. Mają też i słabości — bywają zapominalskie, niespokojne, mają niestabilny nastrój. Często cierpią na bezsenność, problemy trawienne i wzdęcia.
Mając tę wiedzę, możesz przy pomocy diety i stylu życia zadbać, żeby lung był w równowadze z innymi energiami.
Więcej o tym, jak to zrobić, napiszę w kolejnych postach.
A co gdybyś…
Mogła/mógł jeść wszystko, na co masz ochotę. Co, gdybyś zasypiała/zasypiał, jak niemowlę i a rano budziła/budził się wypoczęta/wypoczęty ponieważ stres przestałby być dłużej problemem?
Mogłabyś/mógłbyś w życiu więcej… Zdrowie, energia, witalność, spokój, lepsze relacje z otaczającym Cię światem. Większa odporność na stres… Więcej energii. Mogłabyś/mógłbyś spełniać swoje najdziksze marzenia.